ارزیابی

Evaluation
/ɪˌvæljʊˈeɪʃən/

فرایند مستمری است که توسط یک شخص ثالث، سازمان یا مشتری اجرا می گردد. این فرایند معیارهای کمی و کیفی مربوط به میزان دستیابی به مقاصد از پیش تعیین شده و اهداف برنامه ها، کیفیت مدیریت و تغییرات بنیادین را ارائه می‌کند، این بازخورد برای برنامه‌ریزی و اجرای تغییرات مطابق با اهداف تعیین شده به کار می رود.ارزیابی برای حمایتهای عمومی و سرمایه گذاری جاری در برنامه های بنگاه های خرد ضروری است. لازم است کارشناسان بیرونی برای برنامه ریزی و اجرای ارزیابی های معتبر به کار گرفته شوند.

معنا ومفهوم ارزیابی

از نظر لغوی واژه ارزیابی به معنی تعیین ارزش چیزی است . (معین 1371 )، به گفته برخی از صاحبنظران ،ارزیابی با دو واژه ارزشیابی و سنجش مترادف می باشد و نمی توان بین این سه واژه تفاوت معنایی و مفهومی قائل شد . عده ای نیز این سه واژه را از یكدیگر تفكیك كرده و حیطه كاربرد آنرا درجه بندی كرده اند . بعنوان مثال ابیلی ارزشیابی را جامع تر از ارزیابی میداند و حیطه كاربرد آنرا وسیعتر از ارزیابی می شمارد (ابیلی 1375 )، در حالیكه سیف ارزشیابی را جامع تر از سنجش دانسته و سنجش را جزیی از ارزشیابی می داند . (سیف 1375 ) به نظر كیا منش ارزیابی به منظور ارزیابی عملكرد فراگیر یا فراگیران و ارزشیابی به منظور ارزشیابی برنامه ، دوره ، درس و یامؤسسه به كار گرفته می شود . همچنین به نظر او سنجش مترادف با اندازه گیری می باشد و تفاوت سنجش با ارزشیابی ، را در این مورد دانسته كه سنجش علی الاصول فعالیتی غیر ارزشی بوده در حالیكه در ارزشیابی قضاوت در میان می باشد (كیامنش 1368) از سوی دیگر بازرگان سه واژه مذكور را مترادف به كار می برد .

تاریخچه

اولین تعریف ارزیابی به نام رالف تایلر ثبت شده وی ارزشیابی را وسیله ای جهت تعیین میزان رسیدن برنامه رسیدن به هدفهای آموزشی میداند . در این تعریف هدفهای آموزشی به تغییرات مطلوب اشاره میكنند كه انتظار می رود در اثراجرای برنامه آموزشی در رفتار فراگیران حاصل آید . گوردون هانتیك ، مانوئل زیمبلس ، مارتین گادفری معتقدند كه ارزیابی به تجزیه و تحلیل بازده و هزینه یك طرح پس از اجرای آن می پردازد . كه اگر ارزیابی در حیطه اجرای طرح انجام پذیرد اهداف آن بهبود مدیریت برنامه درسی و یا اتخاذ تصمیم برای ادامه و گسترش یا تجدید نظر در طرح خواهد بود و اگر ارزیابی در پایان طرح انجام پذیرد و هدف آن تعیین علل موفقیت یا عدم موفقیت طرح خواهد بود تا در طرحهای مشابه آنی از تكرار اشتباهات جلوگیری شود. نورمن جكسون (1998 )ارزیابی را فراهم سازی معیار و ملاكی برای پاسخگویی ، تسهیل و آسان سازی یادگیری ، و ایجاد توانایی جهت اصلاح و بهبود و یا تغییر میداند . از نظر وی توانایی شناخت ، خود پایه ای برای خود تنظیمی است وفرایند خود تنظیمی ، ارزیابی یك شرایط ، برونداد (محصولی ) یا سطحی از عملكرد را دربرمی گیرد وچه تعیین می كند كه چه عملیات ، فرایند و فعالیتهایی مورد نیاز هست تا آن شرایط محصول (برونداد ) و یا سطحی از عملكرد را تغییر و یا تداوم بخشد . از نظر اپونت(1998 )

بخش های سیستم ارزیابی

سیستم ارزیابی شامل : سنجش و بررسی فرایند كار و جمع آوری و تفسیر اطلاعات به منظور تصمیم گیری و بررسی منظم و سیستماتیك ، تعیین كمیت و كیفیت ، و یا انتخاب معیاری برای تعریف كیفیت و تعیین ارتباط دوره های آموزش با مراحل و فرایند كار ، و اجرای خط مش ها و سیاستگذاریهاست . از نظر نوو (1998 ) ارزیابی حداقل بر چهارنوع اطلاعات و در خصوص كیفیت و اهداف آموزشی متمركز باشد و آن عبارتست از : آرمانها و اهداف ، استراتژیها ، طرحها و برنامه ها ، فرایند اجراء و نتایج و پیامدها و اثرات متقابل آنها . كرونباخ نیز ارزیابی را گردآوری و كاربرد اطلاعات به منظور اخذ تصمیم درباره یك برنامه آموزش تعریف كرده است. ورتن پس از آنکه ارزیابی را درساده ترین شكل آن تعیین ارزش یك چیزمی داندوضمن تفكیك نمودن مفهوم ارزیابی برنامه آنرا به عنوان فعالیتهایی می داند كه به منظور قضاوت در مورد ارزش و سود دهی برنامه در بهبود جنبه هایی از نظام آموزشی صورت می گیرد سپس او به نقل از بال و آندرسون فعالیتهای ارزیابی را بر اساس شش هدف عمده فهرست می كند كه به اختصار عبارتند از : 1- شركت در اخذ تصمیم برای شروع 2- ادامه ، توسعه و تصدیق 3- اصلاح برنامه 4- مداركی برای حمایت بیشتر از برنامه ها 5- اكتسابمداركی برای حمایت بیشتر جهت مخالفت با برنامه 6- شركت در درك و فهم و اصول روان شناختی ، اجتماعی و سایر فرایندها.