شتاب دهنده

Accelerator

/əkˈsɛləreɪtə/

واژه شتاب‌دهنده امروزه به اصطلاحی آشنا و همه‎گیر در فضای کسب و کار تبدیل شده است. در حال حاضر تعداد زیادی از کشورها که جهت تقویت اقتصاد مبتنی بر فناوری، به مساله تجاری سازی اختراعات و نوآوری ها می‌پردازند. شتاب‌‌‌دهنده‌‌‌ها با ساختاری منسجم و مشخص به طور معمول از کسب و کارهای نوپا حمایت می‌‌‌کنند و اغلب به عنوان مسیری برای کوتاه کردن روند توسعه‌‌‌‌ی یک کسب و کار نوپا و به دست آوردن بودجه و سرمایه شناخته می‌‌‌شوند. ازآنجایی که تعداد قابل توجهی از صاحبان ایده‌ها و نوآوری ها از توانایی و قدرت مالی کافی و یا دانش و شبکه بازاریابی کافی برای توسعه کسب و کار خود برخوردار نیستند، شتاب‌دهنده مجموعه‌ای کامل از خدمات مورد نیاز برای رشد یک کسب و کار نوپا را نظیر منابع مالی، انواع مشاوره، فناوری‌ها و تجهیزات مختلف و همچنین فضایی را جهت استقرار شرکت نوپا در یک بازه زمانی تقریبا کوتاه در اختیار استارت‌آپ‌های نوپا قرار می‌دهد. در حقیقت اصلی‌ترین رسالت شتاب‌دهنده، تقویت یک استارت آپ و تبدیل کردن آن به شرکتی است که بعد از خروج از حمایت شتاب دهنده بتواند به تنهایی در بازار رقابت نموده و رشد کند.^[۱]

تعریف شتابدهنده

اولین شتابدهنده دنیا

شتاب دهنده ها شرکتهایی هستند که در ایده های جدید سرمایه گذاری می کنند. آنها به صاحبان ایده ها کمک می کنند تا بتوانند تعریفی صحیح و نمونه اولیه مناسبی از کالا و یا خدماتی که قصد نوآوری در آن صنعت را دارند ارائه دهند. آنها همچنین در تعیین هویت مشتریان هدف و تامین منابع نظیر سرمایه و نیروی کار به صاحبان ایده ها یاری می رسانند.

تاریخچه شتابدهنده در دنیا

شتاب دهنده ها درسال ۲۰۰۵ میلادی در بریتانیا پا به دنیا گذاشتند Y Combinator اولین شتاب دهنده ای بود که در کمبریج انگلستان خود را به دنیای استارتاپ ها معرفی کرد. بعد از این شرکت های TechStars، Seedcamp و Startupbootcamp به ترتیب در سالهای ۲۰۰۶، ۲۰۰۷ و ۲۰۱۰ میلادی به عنوان شتاب دهنده فعالیت خود را آغاز نمودند.

((Y Combinator اولین شتاب‌دهنده دنیا است که سال 2005 توسط Paul Graham،Jessica Livingston ، Robert Morris و Trevor Blackwellدر آمریکا تاسیس شد.))^[۱]

انواع شتابدهنده‌

شتابدهنده‌ سه نوع اصلی دارد که هر کدام از مدلِ کسب‌وکاریِ خاصی بهره می‌گیرند و هر کدام به‌نوبۀ خود از نوآوری حمایت می‌کنند. این سه نوع عبارت‌اند از: • برنامۀ نوآوری باز (Open Innovation Programs): در این نوع برنامه، شتابدهنده‌ همۀ استارتاپ‌های زیرمجموعۀ خود را در محیط کاری کنار هم قرار می‌دهد و علاوه بر ارائۀ منابع مالی لازم، آموزش و امکانات جانبی مثل تغذیه را هم برای آن‌ها فراهم می‌کند. امروزه سامسونگ یکی از ارائه‌دهندگان برنامۀ نوآوری باز است. این برنامه برای کسب‌وکارها مزیت‌های بسیاری دارد؛ مثلاً حضور در مکانی که پر از ایده‌پردازها و استارتاپ‌های شاخص است، فرصتی فوق‌العاده برای تعامل و انتقال تجربه خواهد بود. سازمان‌هایی که چنین برنامه‌ای ارائه می‌دهند، باید دقت ویژه‌ای در ارزیابی و انتخاب استارتاپ‌ها داشته باشند و پتانسیل آن‌ها را به‌خوبی تشخیص دهند. • برنامۀ سازمان بیرونی (External Corporate Accelerator Programs): همان‌طور که از نام آن پیدا است، برنامۀ شتاب‌دهندۀ بیرونی به جذب شتاب‌دهندۀ‌ شخص ثالث اشاره دارد. اصلی‌ترین هدف در این برنامه، تأمین سرمایۀ لازم است و تنها استارتاپ‌هایی از آن استفاده می‌کنند که تمام منابع لازم به‌جز منابع مالی را به‌مقدار کافی در اختیار دارند. البته در این برنامه هم ارائۀ خدمات آموزشی و گاهی فراهم‌کردن فضای کار ممکن است، اما به‌صورت شخص ثالث. یعنی استارتاپ اگر نیاز باشد، فضای کاری را برای شتابدهنده فراهم می‌کند؛ درحالی‌که در برنامۀ نوآوری باز، تمام کسب‌وکارهای زیر نظر شتابدهنده باید مرکز فعالیت خود را در ساختمان شتابدهنده‌ قرار دهند. • ایستگاه نوآوری (Innovation Outposts): در ایستگاه نوآوری، تیم به‌طور اختصاصی روی تحقیقات بازار و یافتن ترندهای جدید کار می‌کند. نتایج کار این تیم در قالب گزارشی دربارۀ بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری موجود، به مدیران سطح بالا انتقال پیدا می‌کند.^[۲]

خدمات شتابدهنده‌ها برای استارتاپ‌ها^[۳]

شبکه ارتباطی (Network)

امکان برقراری ارتباط و شبکه‌سازی با سرمایه‌گذاران و افراد متخصص، یکی از مهمترین ارزش‌ها برای استارتاپ‌ها به خصوص در مراحل اولیه است. داشتن شبکه قوی برای یک شتاب‌دهنده می‌تواند یکی از ویژگی‌های جذاب آن برای جذب تیم‌های بااستعداد باشد. برقراری ارتباط با شبکه‌ شتاب‌دهنده معمولاً از طریق رویدادها و نیز در برخی از گردهمایی‌های هفتگی استارتاپ‌ها در درون شتاب‌دهنده صورت می‌گیرد.

منتورینگ

شبکه قوی منجر به یافتن منتورهای قوی می‌گردد؛ پس این دو عامل تقریباً همسان‌ هستند. در گذشته، هر تیم چندین منتور داشت که موجب سردرگمی تیم‌ها می‌شد. امروزه این برنامه تغییر کرده است؛ در بسیاری از موارد هر منتور با یک استارتاپ کار می‌کند و تعاملاتی نیز با بقیه‌ تیم‌ها دارد. برنامه‌ منتورشیپ (Mentorship) باید نسبتاً فشرده باشد تا با زمان محدود حضور تیم‌ها در شتاب‌دهنده سازگاری داشته باشد. همچنین این فشردگی نباید موجب دلزدگی تیم‌ها از منتورینگ شود. انتخاب منتورها باید متناسب با نیازهای تیم‌ها باشد. در این مورد مسئولین شتاب‌دهنده باید نیازهای بالقوه‌ تیم‌ها را به خوبی شناسایی کنند تا بهترین منتورها را استخدام کنند. در طول دوره، منتورها باید به تیم‌ها بازخورد بدهند تا آن‌ها بتوانند روند کاری خود را بهتر درک کنند. منتورها باید با اهداف شتاب‌دهنده سازگار باشند و نباید توصیه‌هایی در خلاف جهت اهداف شتاب‌دهنده به تیم‌ها بدهند. اکثر منتورها بابت خدمات خود پولی دریافت نمی‌کنند. شاید این پرسش پیش بیاید که چرا باید افراد مهم، باتجربه و موفق وقت خود را به استارتاپ‌هایی اختصاص دهند که بیشتر آن‌ها شکست خواهند خورد؟ منتورها در برنامه‌های شتاب‌دهنده شرکت می‌کنند؛ زیرا از انجام این کار لذت می‌برند. آن‌ها علاقه‌مند به همکاری با افراد خلاق، جوان و خوش‌فکر هستند و می‌خواهند تا به آن‌ها کمک کنند.

محل کار و سایر خدمات

تأمین محل کار استارتاپ‌ها، با اجاره دفتر یا میز کاری، اتاق جلسه و مکان‌هایی از این قبیل توسط شتاب‌دهنده صورت می‌گیرد. البته شتاب‌دهنده‌هایی نیز وجود دارند که فضاهای ورزشی و سرگرمی متنوعی را برای تیم‌های خود در نظر می‌گیرند. بعضی از شتاب‌دهنده‌ها که تحت حمایت دانشگاه‌ها هستند، امکان استفاده از آزمایشگاه‌های پیشرفته و زیرساخت‌های تکنولوژیکی مانند سِرورهای سنگین، پرینترهای سه‌بعدی و … را برای تیم‌های خود در نظر می‌گیرند. علاوه بر آنچه بیان شد، خدمات شتاب‌دهنده‌ها موارد دیگری مانند تأمین نیروی انسانی، حل مسائل حقوقی و مسائل حسابداری و مالی را نیز شامل می‌شوند لازم به ذکر است، هزینه‌ای از استارتاپ‌ها برای استفاده از بعضی از سرویس‌ها و خدمات دریافت می‌گردد و یا سهام مشخصی از آن‌ها دریافت می‌شود. همچنین این خدمات به دو صورت اجباری و اختیاری ارائه می‌گردند. خدمات پولی بسیاری از شتاب‌دهنده‌ها در قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار ارائه می‌شوند؛ مانند تأمین فضای کار استارتاپ‌‌ها با اجاره‌ اندک.

تأمین مالی

دسترسی به سرمایه‌گذاران از طریق شبکه‌ شتاب‌دهنده به صورت حضور سرمایه‌گذار به عنوان منتور در شتاب‌دهنده، برگزاری مسابقات و رقابت‌های گوناگون با حضور گروه‌های مختلف سرمایه‌گذاری، معرفی به سرمایه‌گذاران از طریق برگزاری رویدادهای مختلف مانند دمو دی (Demo Day)، ارتباط مستقیم و همسان‌گزینی (Match Making) شتاب‌دهنده بین استارتاپ و سرمایه‌گذار از جمله روش‌های شتاب‌دهنده‌ها برای تسهیل جذب سرمایه توسط استارتاپ‌هاست. زمان سرمایه‌گذاری در استارتاپ و میزان آن اهمیت فراوانی دارد. لزوماً جذب سرمایه‌ زیاد دلیلی بر موفقیت استارتاپ نخواهد بود؛ زیرا ممکن است استارتاپ در مرحله‌ای این سرمایه را جذب کرده باشد که نیاز چندانی به آن نداشته باشد. نوع دیگر تأمین مالی استارتاپ‌ها، مستقیماً توسط شتاب‌دهنده صورت می‌گیرد. مدل تأمین سرمایه‌ بذری استارتاپ‌ها در ازای گرفتن سهام اندکی از آن‌ها، متداول‌ترین شیوه‌ سرمایه‌‌گذاری شتاب‌دهنده‌هاست.

نحوه فعالیت شتاب دهنده‌‌ها

همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست، کار اصلی شتاب‌دهنده‌ها، شتاب دادن به رشد، توسعه و تعالی استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپاست. طریقه این شتاب دادن از نظر ماهیت اصلی برای تمام شتاب‌دهنده‌ها یکسان است و تنها در جزئیات و نحوه اجرایی کردن آن باهم تفاوت دارند. نحوه فعالیت شتاب‌دهنده‌ها به این صورت است که آن‌ها در زمان آغاز فعالیت استارت‌آپ، آن را شناسایی و اعتبارسنجی می‌کنند. درصورتی‌که معیارهای منطقی یک استارت‌آپ سودده را در آن مشاهده شد، شتاب دهنده وارد مراحل اجرایی کسب‌وکار می‌شود و با حمایت‌های مالی و معنوی به رشد و توسعه کسب و کار کمک می‌کند و در سود آن شریک می‌شود. شتاب‌دهنده‌های مختلف در نحوه و زمان حمایت از استارت‌آپ‌ها باهم تفاوت دارند. برخی در یک زمان محدود ۲ تا ۶ ماهه همراه کسب و کار هستند و برخی نیز مداوم و بدون وقفه با همراه استارتاپ خواهند بود. بسته به نوع فعالیتی که دارید، این صاحبان کسب و کار هستند که باید شتاب دهنده مناسب را انتخاب کنند. هر شتاب دهنده شیوه و فرهنگ خاصی برای پذیرش استارتاپ ها دارد اما اکثرا در ۴ مرحله زیر با هم اشتراک دارند. پذیرش ایده: ابتدا ایده ها توسط وب سایت این مراکز ثبت می شود و پس از بررسی های اولیه توسط مدیران و منتور ها تعدادی از آن ها که شرایط مناسب را دارند در مرکز پذیرش می شوند. پیش شتابدهی: در این مرحله که معمولا بین ۲ تا ۴ ماه متغییر است کارآفرین با ساختن تیم، کار بر روی مدل تجاری و نمونه ی اولیه دیدگاه مناسبی از وضعیت بازار و آینده کاری کسب می نماید از طرف دیگر تیم شتاب دهی نیز با در نظر گرفتن شرایط تیمی و امکانات موجود تصمیم به ورود تعدادی از ایده های موفق تر به دوره شتاب دهی می گیرد. شتاب دهی: در این دوره که بین ۴ تا ۶ ماه می باشد شتاب دهنده ها با حمایت های مادی و معنوی خود به شرکت های نوپا کمک می کنند که این کسب و کارها تجاری شده و اولین فروش های خود را داشته باشند و یا اشخاصی از این خدمات استفاده کنند. روز نمایش: همه چیز آماده است شتاب دهنده شبکه سرمایه گذاران خود را وارد کار می کند و در یک روز خاص استارتاپ ها به این سرمایه گذاران معرفی شده تا بتوانند سرمایه لازم برای ادامه کار را بدست آورند.